नवलपरासी कारागार कार्यालयमा क्षमताभन्दा चार गुणा बढी कैदीबन्दी
नवलपरासी । कारागार कार्यालय, नवलपरासीमा क्षमताभन्दा चार गुणा कैदीबन्दी रहेका छन् । यहाँको कारागारको क्षमता पुरुषतर्फ एक सय ५० रहेको छ भने महिलातर्फ २५ रहेको छ । तर हाल उक्त कारागारमा क्षमताभन्दा तीन गुणा बढी कैदीबन्दीहरू रहेका छन् ।
कार्यालयका सूचना अधिकारी जितेन्द्रप्रसाद चौधरीका अनुसार हाल कारागारमा पुरुषतर्फ चार सय ५८ जना र महिलातर्फ एक सय ८६ जना रहेका छन् । जसमध्ये पुरुषतर्फ तीन सय २४ जना कैदी र एक सय ३४ जना थुनुवा रहेका छन् भने महिलातर्फ ५१ जना कैदी र ३५ जना थुनुवा रहनुका साथै तीन जना आश्रित बालबालिका रहेका छन् । कारागारमा पुरुषतर्फ नवलपुर, नवलपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम) गरी दुई जिल्लाका कैदी बन्दीहरू राख्नुपर्छ भने महिलातर्फ चार जिल्ला नवलपुर, नवालपरासी (बर्दघाट सुस्ता पश्चिम), रुपन्देही र कपिलवस्तुका कैदी बन्दीहरू राख्नुपर्छ । त्यसका लागि दुई वटा ब्लक रहेका छन् ।
कार्यालयमा काम गर्ने चौधरीले कार्यालयको भवन मर्मत गर्नुपर्ने बाहेक अन्य समस्या पनि रहेको बताए । मुख्य समस्या कैदीहरूलाई पिउनको लागि पर्याप्त पानी छैन र जारबाट किन्न बाध्य छ, जसले चीजहरू महँगो बनाउँदैछ। कैदीबन्दी ओसारपसारका लागि प्रयोग हुने सवारीसाधन पुराना भइसकेका र आवश्यक पर्ने तीन जनाको सट्टा एकजना स्वास्थ्यकर्मी छन् । तर, थप स्वास्थ्यकर्मी भर्ना गर्ने प्रक्रिया अगाडि बढिरहेको बताइएको छ ।
कारागारमा कैदीहरूलाई पानी, शौचालय, व्यायाम, पुस्तकालय, खेलकुदका सामग्री, रेडियो, टिभी जस्ता मनोरञ्जनमा पहुँच छ भनी सुनिश्चित गर्नुपर्ने कानुनले बताएको छ। उनीहरूलाई सरसफाइ, स्वास्थ्य र सुरक्षा जस्ता आधारभूत मानव अधिकारहरू पनि सुनिश्चित गर्न आवश्यक छ। महिला कैदीहरूलाई प्रजनन स्वास्थ्य सामग्री नि:शुल्क उपलब्ध गराउनुपर्छ र सबै कैदीहरूलाई पोषणयुक्त खाना र उपयुक्त कपडाको पहुँच हुनुपर्छ।
कानुनी व्याख्या एकातिर भए पनि नेपालका अधिकांश क्षेत्रहरूमा कानुनको अक्षरांश पालना भएको पाइँदैन । नेपालमा पनि हरेक कारागारमा सबैका आ–आफ्नै समस्या छन् । ती समस्याहरूमा सबैभन्दा ठूलो समस्या त पूर्वाधारको रहेको छ । पूर्वाधार क्षमता कम हुनु कैदीबन्दी धेरै हुनु राष्ट्रिय रोग नै भएको अन्य जिल्लाका कारागार प्रशासकहरू पनि स्वीकार गर्दछन् ।
